endokondral ossifikasyon ne demek?

Endokondral ossifikasyon, uzun kemiklerin, omurların ve bazı düz kemiklerin gelişiminde rol oynayan temel bir kemikleşme sürecidir. Bu süreçte, kıkırdak bir model önce oluşur ve daha sonra kemikle değiştirilir. Aşağıda endokondral ossifikasyon süreci aşamalarıyla birlikte özetlenmiştir:

  1. Kıkırdak Modelin Oluşumu: İlk olarak, gelecekteki kemiğin şeklini alan hyalin kıkırdaktan bir model oluşur. Bu model, fetal gelişim sırasında meydana gelir.

  2. Kemikleşme Merkezinin Oluşumu: Kıkırdak modelin ortasında, birincil kemikleşme merkezi olarak bilinen bir bölge oluşur. Bu bölgede, kondrositler (kıkırdak hücreleri) büyür ve hipertrofik hale gelir.

  3. Kıkırdağın Kireçlenmesi: Hipertrofik kondrositler, kıkırdak matrisinin kireçlenmesine neden olan maddeler salgılar. Kireçlenmiş kıkırdak, besin maddelerinin kondrositlere ulaşmasını engeller ve bu da kondrositlerin apoptozuna (programlanmış hücre ölümü) yol açar.

  4. Periostal Kemik Manşetinin Oluşumu: Kıkırdak modelin çevresindeki perikondrium, osteoblastlara farklılaşarak kemik üreten bir periosta dönüşür. Periost, kemik modelin etrafında ince bir kemik tabakası olan periostal kemik manşetini oluşturur.

  5. Damar ve Osteoblastların İstilası: Birincil kemikleşme merkezine kan damarları ve osteoblastlar (kemik yapıcı hücreler) girer. Osteoblastlar, kireçlenmiş kıkırdak matrisi üzerinde kemik dokusu biriktirmeye başlar. Bu süreç, süngerimsi kemiğin (trabeküler kemik) oluşumuna yol açar.

  6. İkincil Kemikleşme Merkezlerinin Oluşumu: Uzun kemiklerin uçlarında (epifizlerde), ikincil kemikleşme merkezleri oluşur. Bu merkezlerde de benzer bir süreç gerçekleşir: kıkırdak kireçlenir, kondrositler ölür ve osteoblastlar kemik dokusu biriktirir.

  7. Epifiz Plağı: Epifiz ve diafiz (kemik gövdesi) arasında, epifiz plağı (büyüme plağı) adı verilen bir kıkırdak bölgesi kalır. Bu plaka, kemiğin uzunlamasına büyümesini sağlar.

  8. Büyümenin Tamamlanması: Büyüme tamamlandığında, epifiz plağındaki kıkırdak tamamen kemikleşir ve epifiz hattı olarak bilinen bir kemik izi bırakır.

Önemli Kavramlar: